Alan Lomax en Jerome Weisner (foto Bernard Hoffman)

“Zonder Alan Lomax was de blues misschien nooit zo bekend geworden. Dan waren er geen Beatles en geen Rolling Stones geweest." Musicoloog en etnoloog Lomax trok vanaf de jaren 1930 door de Verenigde Staten en Europa op zoek naar volksmuziek. Het bekendst werden zijn opnames in het diepe Zuiden van de VS. Het progamma Espresso van de Belgische radiozender Klara volgt de hele week Alan Lomax. Deep down south, in het land waar de blues begon: https://klara.be/alan-lomax-en-de-roots-van-de-blues?deliveryName=DM254127

Lakplaten
Twintig jaar geleden overleed Alan Lomax. Lomax was een Amerikaanse musicoloog en etnoloog. En vanaf de jaren 1930 trok hij dwars door de Verenigde Staten en Europa op zoek naar volksmuziek. Eerst samen met zijn vader John, later alleen.
De wereld zag er nog helemaal anders uit. Er was al wel radio maar nog geen televisie, laat staan Youtube of Spotify waarop je muziek van overal kon beluisteren. In de kofferbak van zijn auto stak een enorm opnameapparaat. Met lakplaten, batterijen en lange kabels raakte Lomax overal waar er muziek werd gemaakt.

Opnames bronnen van de blues
Het bekendst werden de opnames die hij maakte in het diepe Zuiden van de VS. De Tweede Wereldoorlog was nog niet begonnen, de slavernij nog niet lang geleden afgeschaft. In de Mississippi Delta, een moerasgebied niet ver van Memphis, Tennessee, leefden de mensen nog apart naast elkaar. Witte mensen naast zwarte mensen. Lomax ging er op zoek naar de bronnen van de blues.

Lomax Digital Archive
Espresso volgt Alan Lomax. Deep down South, dwars door het land waar de blues begon. Lees zeker ‘The Land where the Blues began’, het boek van Alan Lomax waarop we ons baseren. Het werd uitgegeven door The New Press.
Online vind je ook The Lomax Digital Archive, zijn hele archief. Met nog veel meer muziek, interviews en ook beeld.

Mabelle, Sarah & A.P. Carter

Een van de hoekstenen van de traditionele Amerikaanse muziekstijlen is Bluegrass. Wat houdt deze muziekstroming in? Waar komt deze vandaan en waar komt de term vandaan?
Bestuurslid en banjospeler Ton Dreuw geeft antwoord(en).

Billie Holiday

door Guido van den Boorn
 
Als iemand je zou vragen welke song in de 20ste eeuw het meest invloedrijk is geweest, zou je niet onmiddellijk denken aan een rootsnummer. Ik vermoed dat je zou gaan zoeken in het repertoire van een Frank Sinatra, een Charles Aznavour of de Beatles. Toch komt dat nummer niet daarvandaan maar uit de rootshoek.

Gedicht
In 1999 publiceert  Time Magazine de uitslag van een internationaal onderzoek naar de song met de meeste impact in de 20steeeuw. Dat blijkt 'Strange Fruit te zijn, geschreven – als gedicht – in 1937 door de blanke, joodse dichter Abel Meeropol (1903-86) onder de pseudoniem Lewis Allen. Meeropol komt uit een nest waar meer beroemde activisten uit zijn voortgekomen, nl. de DeWitt Clinton High School, New York, o.a. James Baldwin en Burt Lancaster.

Bitter Fruit
Totaal van de kaart door een gruwelijke foto van een lynchpartij van twee Afro-Amerikanen in Marion, Indiana dicht hij een korte tekst onder de titel 'Bitter Fruit'.
De beeldspraak is verpletterend: lijken als fruit hangend in een boom. Het gedicht wordt gepubliceerd in twee obscure, communistische bladen. Abel componeert er muziek bij en zijn vrouw Anne zingt het nummer in 1938 voor het eerst bij een bijeenkomst van de communistische Teacher’s Union. Het zal  uitgroeien tot de eerste keiharde aanklacht tegen de racistische wantoestanden in de V.S. Er zijn tot in de jaren ’60 meer dan 2000 lynchpartijen in de zuidelijke staten!

Billie Holiday
Meeropol laat zijn gedicht / song in 1938 lezen aan Billie Holiday bij een optreden in New York. Die raakt helemaal van de kook en zet het nummer op de plaat onder de titel “Strange Fruit”. Daarmee tekent Holiday voor een sensatie en meteen voor haar beroemdste song.

Strange Fruit
Southern trees bear a strange fruit,
Blood on the leaves and blood at the root,
Black bodies swinging in the Southern breeze,
Strange fruit hanging from the poplar trees.
 
Pastoral scene of the gallant South,
The bulging eyes and the twisted mouth,
Scent of magnolia, sweet and fresh,
Then the sudden smell of burning flesh!
 
Here is a fruit for the crows to pluck,
For the rain to gather, for the wind to suck,
For the sun to rot, for the trees to drop,
Here is a strange and bitter crop.

Abel Meeropol wordt daarmee een van de allereerste voorvechters van rassengelijkheid in de V.S. Hij  wordt tijdens de communistenjacht van senator McCarthy ook bekend als hij de twee zonen van Ethel en Julius Rosenberg, Robert en Michael in 1953 adopteert. Vader en moeder Rosenberg  zijn 2 weken eerder geëxecuteerd voor landverraad en spionage. Voor Meeropol is dat ook een lynchpartij na een rabiate heksenjacht.
Klik HIER om Robert Meeropol (Rosenberg) te horen en zien praten over Strange Fruit en Holiday het te horen en zien zingen.

Spookachtige Hart & Bonamassa
Roots en americana kennen vrolijke, diepzinninge, treurige,  gewelddadige nummers en nog veel meer. De realiteit van alle dag dringt overal in door. Maar de hardheid waarmee de jazz ballad “Strange Fruit” het wezen van racisme in de V.S. verbeeldt is sinds 1938 niet meer geëvenaard. Dat maakt deze rootssong volgens Time Magazine tot het nummer met de meeste impact van de 20ste eeuw.
Uit de honderden uitvoeringen van de song, HIER de spookachtige versie van Beth Hart & Joe Bonamassa uit 2013.

Abel Meeropol met zijn 2 geadopteerde zonen Michael en Robert Rosenberg

In de documentaire serie The American Epic wordt het legendarische, verloren gewaande eerste elektrische geluidsopnamesysteem uit 1925 hersteld. In totaal bracht het team bijna een decennium door met het herbouwen van dit origineel opnamesysteem uit de jaren 1920 – het is nu het enige overgebleven ter wereld. Deze driedelige serie bevat een compacte geschiedenis in beeld en geluid van de eerste vastgelegde Amerikaanse rootsmuziek.

Sessies
In de meermaals bekroonde vervolgfilm The American Epic Sessions van de American Epic-serie nodigen de muzikanten / producers Jack White en T. Bone Burnett de grootste artiesten van vandaag uit om hun vaardigheden te testen tegen de verloren gewaande machine die hun muzikale idolen en voorgangers heeft opgenomen, 90 jaar nadat het werd uitgevonden.
Ontdaan van het comfort en de veiligheid van moderne technologie, behoren muzikanten als Nas, Elton John, de Alabama Shakes, Steve Martin, Taj Mahal, Ana Gabriel, Ashley Monroe, Willie Nelson en Merle Haggard tot de artiesten die drie minuten en één kans hebben, om hun muziek in een ronddraaiende wasschijf te etsen voordat het gewicht de vloer raakt.
Zo gaan ze terug naar de basis om de energie van een uniek live-optreden vast te leggen in de groeven van een roterende wax-schijf. Deze opnames zijn precies zo gespeeld zoals ze werden gemaakt.

Links
De film The American Epic Sessions (uitgezonden door Arte, dus met Duitse ondertiteling)
De documentaire-delen:
1. American Epic - The Big Bang (First Episode)
2. American Epic - Blood and Soil (Second Episode)
3. American Epic - Out of the Many, the One (Third episode).

Meer informatie:
Website American Epic
Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/The_American_Epic_Sessions

Een Gullah Geechee familie rond 1900

door Guido van den Boorn

Het zijn van die vragen die zo af en toe door mijn hoofd gaan: bestaat er zoiets als de roots achter de roots (cultuur, muziek etc.)? Talloze invloeden zijn te onderscheiden in de country, in de bluegrass, in de blues en de jazz. Zeker, we kunnen ze duiden als “dat komt uit de Hill Country van de Delta, of die en die klankkleur, die komt uit de gospel-hoek”. Maar vormen die invloeden nog ergens een echte, levende cultuur?

Roots roots
Yep, die is er. West-Afrikaanse stammen als de Gola, de Mende en de Kissi leverden in de 18e en 19e eeuw vooral slaven die expert waren in de verbouw van traditionele Afrikaanse rijst. Die werden aan het werk gezet op de rijstvelden langs de kust en de eilanden van South Carolina, Georgia tot aan Florida. Na de Burgeroorlog, zo rond 1870, trokken de blanke eigenaren weg (te weinig winst, muggen en hurricanes!) en lieten de slaven aan hun lot over. De kuststrook en de eilanden raakten geïsoleerd.

En zo ontstond de Gullah Geechee cultuur, de meest authentieke Afro-Amerikaanse cultuur in het moderne USA.

Het artikel ‘Waar is Bobbie Gentry?’ – inderdaad die van Ode to Billie Joe - afgelopen jaar op deze site had een voorspellende waarde. Afgelopen jaar kwam de achtdelige box The Girl From Chicksaw Country – The Complete Capitol Masters op de markt. Voor velen een eerste kennismaking, maar niet voor Gijsbert Kamer van de Volkskrant die haar in zijn verhaal De muziek van de mysterieuze Bobbie Gentry krijgt eindelijk de eer die haar toekomt opnieuw – en terecht – in het zonnetje zette.

Eerbetoon
Ook voor NPO Radio 1 was deze verzamelbox aanleiding nog een keer aandacht te besteden aan dit fenomeen. Het nummer en de zangeres, die drie Grammy’s won en met haar gelijknamige album Sgt. Peppers van de eerste plaats drong. De Nieuws BV had daarom niet minder dan een eerbetoon aan Gentry met muziekjournalist Guuz Hoogaerts en zangeres Kris Berry.

Lees meer: Tribute met Carice &
Waar is Bobbie Gentry? De stilte na ‘Billy Joe’

The Highwaymen

Er is de laatste tijd nogal wat aandacht voor rootsmuziek op televisie. Zo stond bluegrass en americana centraal in het programma Vrije geluiden van 12 mei jl., terwijl twee weken eerder ook al de Nederlandse bluesband Barrelhouse te gast was.

Waylon
Country – en dan met name Outlaw country – was medio juni aan de beurt in een special van De Wereld Draait Door. Waylon gaf ruime een half uur ‘college’ over de Outlaw Country Legends. Hij vertelde over, zong en speelde – uiterst efficiënt begeleid door drie muziekanten waaronder een fantastische pedalsteelgitarist – liedjes van onder andere Johnny Cash, Kris Kristofferson, Merle Haggard en uiteraard Waylon Jennings.
Met een gitaar op schoot eert Waylon de vrijbuiters en vrijheidsstrijders van de Amerikaanse gitaarmuziek, die Nashville en de Amerikaanse muziekgeschiedenis voor altijd zouden veranderen door zich niet altijd even netjes aan de regels te houden.
Kijk HIER terug en lees HIER het verhaal mèt de originele songs.

Wilco
En als we toch aan het terugkijken en -luistern zijn. In juni was ook een van de beste bands op dit moment te gast in Paradiso. Wilco liet horen hoe breed het begrip Americana kan worden opgerekt zonder ook maar iets aan kwaliteit in te boeten. Kijk en luister HIER dit hele concert terug.

Joost Zwagermans Americana
Enkele jaren geleden verschenen Americana van Joost Zwagerman, waarover we eerder onderstaand artikel schreven.

(Foto: Ben Shahn, 1937)

Zelfbouw-handigheid en eenmans-bands, dat waren de onderwerpen van mijn vorige Losse Onderdelen. Vandaag trekken we verder de wondere wereld van de roots in en stoten op Fiddlin’ Bill Hensley, die model stond voor ons logo.

Fiddlin’ Bill en zijn maatje Osey Helton, 1938.

De 'Roaring Twenties', die prachtige tijd die voorafgaat aan de Beurskrach van ’28, de tijd van de charleston, Josephine Baker, cabaret in Berlijn & Parijs, Louis Armstrong, Blind Blake, in die culturele explosie tussen de twee oorlogen ontstaan de muziekstandardswaar we nu nog steeds van genieten. Uit die roerige tijd stamt ook de meest verstilde, mysterieuze gospel-blues ooit gemaakt.

Losse onderdelen / door Guido van den Boorn

Strak gelakt (cellulose!), blinkende elementen, stemsleutels in een oliebadje – yep, daar staan ze te glimmen in de moderne etalage. Gibson, Gretsch, Fender, het zijn de grote namen uit de gitaarwereld anno 2018. Het zijn ook de grote namen waar onze gitaarhelden op triomferen, of dat nu Clapton of Landreth is, BB King of Danny Vera.

Pink Anderson.

Zoek je naar de invloed van de blues op de vroege pop en rock, dan kom je al snel uit bij bands als de Stones, de vroege Fleetwood Mac (met Peter Green), de Yardbirds of the Animals. Ik kan het niet laten om toch wat dieper te spitten en hier ook te wijzen naar de vroege (The) Pink Floyd (Sound). Voor de liefhebbers van hun grootschalige psychedelische & symfonische rock van later jaren is dat misschien vloeken in de kerk. Het is tegelijkertijd een prachtige voetnoot die eens te meer bewijst hoe dominant de invloed van de Amerikaanse blues export naar Europa was in de vroege jaren ‘zestig'.

Floyd Council.

Steve Earle's LA Freeway van Guy Clark

Fretboard Journal noemt het “gemakkelijk een van de beste gitaargesprekken die we in jaren hebben gehad: Steve Earle kwam onlangs bij ons op de Fretboard Journal Podcast om te praten over zijn mentor en voormalig baas, Guy Clark; zijn altijd groeiende gitaarcollectie (135 instrumenten en nog oplopend); hoe hij de winsten van gokautomaten in een vintage Gibson heeft gespleten; en veel meer. Earle's nieuwe album, Guy, is een eerbetoon aan de muziek van Clark."

Podcast & video
Klik HIER voor de podcast met het interview en zie Earle Clark's LA Freeway uitvoeren.